Gefikst

‘Maar zo ga je 3 Havo natuurlijk niet halen.’

‘Oh,’ zei mijn 14-jarige zoon. ‘Maar ik heb geen last van mijn ADHD.’

De jeugdarts vroeg naar zijn cijfers, hij antwoordde dat die ‘prima’ waren, waarna ze mij bedenkelijk aankeek. ‘Ouders denken daar vaak heel anders over.’ Ik zei dat we inderdaad konden botsen over de vraag of een 5,6 een goed cijfer was, over hoeveel tijd hij aan school besteedt, maar dat ik ook heb  geconstateerd dat hij niet mij is.

Het was ons derde bezoek aan dit behandelcentrum. Na de diagnose ADHD twijfelden we een jaar over medicatie, waarom pillen nemen als een kind niet ziek is? Tot het in de brugklas, na de eerste lockdown, onvoldoendes regende. We bezochten een kinderpsychiater die goede voorlichting gaf over de werking van de hersenen én een fanatieke methylfendidaat-aanhanger bleek. Zijn advies ging niet veel verder dan: slik de pillen. Mijn zoon had daar geen zin in en nam ze alleen met proefwerken, in de hoop dat zijn brein dan niet alles door elkaar associeerde.

Ik had me voorgenomen om tijdens het gesprek met deze nieuwe arts zo min mogelijk te zeggen, mijn 14-jarige is oud genoeg om zelf zijn standpunt uiteen te zetten, maar ik hield het niet vol. ‘Hij moet mee in een systeem dat amper aansluit bij zijn belevingswereld, en dus heeft hij medicatie nodig. Het klopt niet.’ Dat snapte ze. Deels. ‘Voor sommige kinderen is school niet zo interessant, maar het moet toch. Of wil je de Havo niet halen?’

‘Natuurlijk wel,’ zei mijn zoon.

‘En het is ook handig als je in de les wat opsteekt toch?’

Ik dacht aan de Ajax-wedstrijd die we onlangs bezochten. Ik mopperde over de blakende hitte terwijl hij ons handig door de lange rij voor de Amsterdam Arena manouvreerde. ‘Dit heet een stedelijk warmte-eiland,’ zei hij. ‘Geleerd bij aardrijkskunde.’

Ik glimlachte en liep achter hem aan. Mijn temperamentvolle, onnavolgbare oudste, vijftien centimeter langer dan ik, nam mij mee naar een voetbalwedstrijd, het maakte tastbaar hoe de rollen zijn gedraaid. Hoe alle zorgen van de laatste jaren, de vele gesprekken, conflicten, woedebuien, momenten van wanhoop uit zijn gemond in een tiener die zijn hand niet omdraait voor een bezoek aan een voetbalstadion. Die tijdens onze reis door Kenia deze zomer een extreem goede wildspotter en kaartlezer bleek en zonder problemen uren stil op een boot of in een jeep kon zitten. Die creatief denkt, een scherp oog heeft voor details en sociale situaties, alle internet/telefoon en laptop-issues in een handomdraai oplost, oorspronkelijk denkt en wars is van hoe het hoort. Zo vindt hij dat de aandacht voor LGBTQ op school best wat minder mag en Sarina Wiegman het Nederlands mannenelftal moet gaan coachen. Docenten heb ik nooit over een van deze eigenschappen gehoord. Wel kreeg ik terug dat hij een bespreekgeval is, zijn spullen vergeet, passief met de stof omgaat en ongemotiveerd is.

‘De toekomst is aan neurodivergente mensen,’ kopte NRC laatst. ‘Juist anders werkende breinen zijn nodig om de probleem van nu het hoofd te bieden.’ Misschien moeten we dan beginnen met andere boodschappen aan de kinderen en jongeren met zo’n brein. Van docenten, mentoren en ouders die vaak allerlei (on) bewuste overtuigingen hebben over je best doen en in het gareel lopen.

Ik heb niks tegen (adhd) medicatie, wel tegen de eenzijdige focus daarop. In denken in stoornissen die verholpen moeten worden omdat ons systeem van toetsen en cijfers de maatstaf is. Terwijl dat volgens mij gefikst moet worden.