‘Maar het is natuurlijk ook geen literair boek!’
Iemand maakte deze opmerking gekscherend nadat mijn boek ‘Daar praten wij niet over’ was verschenen. De woorden gonzen nog wel eens door mijn hoofd. Niet omdat ik pretendeerde dat ik een literair hoogstandje had geschreven, wel omdat precies dat predikaat me lang tegenhield om een boek te schrijven.
Ik kom uit een familie waar boeken, muziek en kunst moeten voldoen aan hoge standaarden. Ik wilde er lang (onbewust) aan voldoen, wat in de praktijk vooral betekende dat ik dingen niet deed. Want dan wordt het in ieder geval niet afgekeurd. Ik moest ziek worden om de ‘vol’ voor ‘doen’ van me af te kunnen gooien en gewoon te gaan schrijven.
Deze week is het een jaar geleden dat ‘Daar praten wij niet over’ verscheen. Ik krijg vaak de vraag of het me heeft gebracht wat ik hoopte. Of ik tevreden ben. Ik heb er niet echt een antwoord op. Wanneer ben je tevreden? Als je veel exemplaren hebt verkocht? Als het is gerecenseerd? Prijzen krijgt? Er een vertaling komt? Terugkijkend was het schrijven in alle vrijheid verslavend leuk. In je familiegeschiedenis mogen duiken, karakters uitdiepen, onderweg uitvinden hoe het gaat aflopen. Tot het bijna klaar was. Moeten beslissen dat het goed genoeg is, of het niet beter of anders moest, het loslaten, ik lag er nachten wakker van. In tegenstelling tot een stuk op social media kan je een boek dat is gedrukt niet meer editen (of verwijderen :-))Ook de nasleep met mijn familie, de woorden die zijn gevallen, het is ergens nog steeds een wond.
Inmiddels heb ik geaccepteerd dat ik niet van de hoge kunst ben. Ik houd niet van ingewikkelde, lange zinnen en moeilijke woorden. Ik wil iets moois maken dat iedereen begrijpt, taboes doorbreken, toegankelijk schrijven over zware thema’s, mensen zelf laten nadenken, en vooral muurtjes omduwen. Tussen goed en fout, dader en slachtoffer, non-fictie en fictie, historisch en persoonlijk. Het boek heeft veel opgeroepen bij lezers, mensen anders laten kijken en in beweging gezet. In die zin is het dus meer dan geslaagd.
Dat de boekenwereld ook van hoge kunst houdt, van genres en labels, was en is wel slikken. Het maakt een boek verkopen nog veel moeilijker dan ik dacht, ondanks honderden mooie reacties. Toch zou ik het bij een volgend boek weer zo doen, dwars door de muurtjes heen, want ik weet nu dat dat is wie ik ben en wat ik wil doen.
Mijn familie gaf me de mogelijkheid en de genen om te gaan schrijven, ik koos daarbinnen mijn eigen pad. Dat is wat ik nu ook anderen leer: gebruik geen trucjes of vormpjes, schrijf vanuit jezelf. Je eigen verhaal is vaak zoveel mooier, spannender en vooral echter dan wat je hebt bedacht, of hoe je denkt dat het moet zijn.
Durven de standaarden van anderen los te laten zorgt dat je die van jezelf haalt.
